Puiguttorneq puigornerunngitsoq

Mild Cognitive Impairment MCI (puiguttorneq).
Inupassuit utoqqaliartornerminni suleriaasaat kigaalliartortarpoq nutaanillu ilinniarniarneq sivisunerulerajulluni. Taamaammat utoqqalinermi allannguutit puiguttornermullu ersiutit immikkoortikkuminaapput.

Ernumassuteqarnermi, ilungersualernermi/stress imal. nikallunganermi puigutuunngorsinnaaneq imal. ataatsimut isiginnissinnaajunnaarneq, nalinginnaavoq. Tarnikkut peqqinnerulerneq ilutigalugu pitsaanerulerajuppoq. Eqqaamasinnaannginneq imal. ataatsimut isiginnissinnaannginneq ajornartorsiutaaginnarpat, qanigisaasullu tamanna malugippassuk, puiguttornerusinnaavoq.

Puiguttorneq sunaana?

Puiguttornermi allannguutit- soorlu qangatut eqqaamasinnaannginneq, utoqqalinerinnarmik nassuiarneqarsinnaanngilaq. Puiguttortoq puigornermik nappaateqanngilaq, puigortunngorsinnaanerali aarlerinarnerulluni.

Akulikissusaa

65-ileereersimasut 12-18 %-iisa puiguttortuunerat, innuttaasunik misissuinerit takutippaat. Assersuutigalugu innuttaasuni utoqqaat 3-4 %-iinnaat puigornermik nappaateqarput.

Ersiutai

Puiguttortuni puigutuneq ajornartorsiutitut nalinginnaanerpaavoq. Makkuli ajornartorsiutaasinnaapputtaaq:

Ukkassiniarneq
Ataatsimut isiginninniarneq
Ajornartorsiutinik aaqqiiniarneq
Oqaatsinik suullu aqqinik eqqaamaniarneq
Aqqutissarsiniarneq/tammartajaarneq
Kisitsiniarneq

Inuk puiguttortoq, ulluinnarni suliarisartakkanik nalinginnaasunik suliaqarsinnaavoq. Aatsaalliuna sungiusimanngisanik paasilertoruminaatsunillu suliaqarnermi ajornartorsiulersartoq. Tamakku tassaasinnaapput ilaqutariinni nalliuttorsiortitsinissat annertuut aaqqissuunnissaat imal. naatsorsuutit paasisinnaanissaat.

Siusissukkut nappaammut ersiutit qulaajaaviginissaat pingaaruteqarpoq

Nappaatit ilaat puiguttornermut imal. puigortunngulernermut assingusunik ersiuteqartarput. Taakku tassaasinnaapput timip sulineranut atatillugu nappaatit, nikallunganeq imal. tassanngannaq eqqissiveerunneq paatsiveerusimanerlu (delir). Nappaatit nakorsarneqarpata eqqamasinnaanermut ajornartorsiutit peerutissapput. Nakorsaatit eqqortumik atunngikkaanni puiguttornermut assingusunik ersiuteqartoqalersinnaavoq.

Misissuinerit

Puiguttornermik pasitsaassinermi, nakorsap- nappaammut ersiutit timikkut nappammik imal. nikallunganermik patsiseqarnerannik misissuineq- aallarniutigeqqaarajussavaa. Qaratsap pissusilersornermik eqqarsarsinnaassutsimillu aqutsineranik misissuineq, ajornartorsiutit utoqqalinermi allannguutinik nalinginnaasunik imal. puiguttornermik patsiseqarnerannik qulaajaaqataasinnaavoq.
Puiguttorneruppat nakorsaq qiteraliup ernganit misissugassamik peersisinnaavoq imal. puigortunngorsinnaanermut aarlerinartorsiorneq paasiniarlugu MR scannertinnissamik neqeroorluni. Ilaatigut pinngoqqaatini puigortunngorsinnaanermut ersiuteqarnersoq misissuisoqartarportaaq.

Puiguttornermik nakorsaaneq Puiguttorneq nakorsaatinik nakorsarneqarsinnaanngilaq.

Utoqqaat puiguttortut, timigissartartut puigortunngornissaat aarlerinannginnerusoq, ilisimatusarnermi misissuinerit takutippaat. Timigissarneq pitsaasumik sunniuteqarpasikkaluaq, timigissarnerup puiguttorneq aaqqissinnaanngilaa. Puiguttorneq assigiinngitsumik ineriartorsinnaavoq. Inuit ilaat ukiorpassuarni ajorsiartunngitsumik puiguttortuusinnaapput. Allat piffisap ingerlanerani allaat pitsaanerulerutut misigisinnaasarput. Nalinginnaasumilli puiguttorneq puigortunngorsinnaanermut aarlerinartorsiortitsineruvoq.

Puiguttornerup assigiinngitsumik atuunnerata, aalajangersimasumik nappaataannginnera assigiinngitsunilli patsiseqartunut ataatsimut taaguutaanera, takutippaa.

Puiguttornermik pasitsaassinermi nakorsaq attavigineqassaaq.