Puigortunngortut aseruuttoornissamut qaninnerupput. Nappaatinulli allanut ersiutit nammineq paasinissaat ajornakusoorsinnaavoq. Taamaammat akuttunngitsunik nakorsiarlutit peqqissutsit misissortittaruk (minnerpaamik ukiumut ataasiarlutit). Nakorsaatitukkavit suli naapertuunnerannik pisariaqarnerannillu naliliinissamut, nakorsap aamma ikiorsinnaavaatit.
Nakorsiarnissat kigutilerisuliarnissat il.il. nammineq nakkutiginissaat unammillernarsinnaavoq. Taamaammat pisariaqartikkukku qanigisannit ikiortissarsigit.
Puigortunngortutut peqqinnartumik inuuneqarneq
Imminut paarinissaq peqqissutsillu paarinissaa pingaaruteqarput– puigortunngorsimagaanni aamma taamaappoq. Peqqinnartumik inooriaseqarnerup puigortunngorneq unitsinnavianngilaa, nappaatilli ineriartornerata kigaallatsinneqarsinnaanera ilimanaateqarluarpoq. Timikkut tarnikkullu peqqinneq ilorrisimaartitseqataallunilu inuunermik naleqarnerulersitseqataasarpoq, peqqinngerujuutinillu nappaatinillu amerlasuunik pitsaaliisarluni.
Peqqissutsikkut misissortinneq nakorsaatillu
Timimik atuineq timigissarnerlu
Ullut tamaasa imal. sap. ak. arlaleriarluni timimik atuineq pingaaruteqarpoq. Taamaammat ullut tamaasa imal. ullut allortarlugit nal. ak. affaani sukkasuumik pisuttarit. Angallavik aalajangersimasoq sungiusimasat atortarukku pitsaassaaq, ajornanngippallu tillitit qaffatilluit pisunnerit sukkatsiguk.
Akunnattumiit sakkortuumik qasujaallisarneq, puigortunngortuni ersiutinik- soorlu puffajanermik, nikallunganermik, eqqissiveqannginnermik, toqqissiveqannginnermik, ullup unnuallu ingerlanerisa akornuserneqarnerannik- annikillisitsisinnaavoq. Timimik atuineq ukkassisinnaassutsimik pitsannguisinnaavortaaq timikkullu nalinginnaasumik iluarusunnermik misigititsisarluni.
Sammisanik timigissariaatsinillu sungiusimasanik attassiinnarneq isumassarsiatsialaasinnaavoq, ilinnulli isumannaatsuunissaa maluginiassavat. Seeqqunik, siffissanik allamilluunniit ajornartorsiuteqarneq timimik atuisinnaaninnut akornusiippat, nakorsaq oqaluuguk.
Nerisat inuussutissallu
Nerisassiorniarnerup ajornakusoornerulernera imal. nerinissap puigortarnera, puigortunngornerup nassatarisinnaavaa. Nerrikippallaaneq imal. peqqinnanngitsunik nerineq, nukissaqarnermut peqqinnermullu sunniuttarpoq. Nerisassanut pilersaarusiorneq pisiniarnermilu ikiorteqarneq iluaqutaasinnaapput. Kommunimi najukkami periarfissaappat, nerisassanik pajunneqartarneq iluaqutaasinnaavortaaq.
Utoqqaat amerlasuut – puigortunngorneq apeqqutaatinnagu – imerusuttorsuusanngillat taamaammallu naammattumik imernissartik puigortarlugu. Timip imermik amigaateqarnera manngertitsinermik, inuummarliornermik imal. uissanngunermik kinguneqarsinnaavoq, ajornerpaaffimminilu inuunermik navianartorsiortitsisinnaalluni. Puiaasanik liiterip affaanik imaqarsinnaasunik pingasunik, imermik saftimilluunniit immerlugit nillataartitsivimmut inissiineq iluaqutaasinnaavoq.
Naatitartortaraanni, paarnanik naatitartortaraanni, aseqqorluttunik akulinnik nerisaraanni imerluartaraannilu, tamatumalu peqatigisaanik ullut tamaasa timigissartaraanni, anassamik manngertitsisinnaaneq pitsaalineqarsinnaavoq. Saarngit siggilasunngorsinnaanerannik pitsaaliisinnaasunik kalk- aamma D-vitamininik iisisarnissaq isumassarsiatsialaasinnaavortaaq. Inuit puigornermik nappaateqartut orlusinnaanerat aarlerinarnerummat, saarngit siggilasunngornerat puigortunngornerlu ataatsikkoortikkaanni ulorianarsinnaavoq.
Imigassaq
Ass. immiaaraq viniluunniit ullormut imertarfik ataaseq, nalinginnaasumik peqqinnissamut ajoqutaanngilaq- mianersorilli. Inuit puigortunngortut ilaat imigassamit sunnertianerupput. Tamatuma saniatigut nakorsaatit ilaat imigassap sunniutaanik sakkortunerulersitsisarput. Tamanna pillugu nakorsaq oqaluuguk. Danmarkimi sundhedsstyrelsip 18-ileereersimasunut sap. ak. annerpaamik imertarfiit qulit ullormullu annerpaamik imertarfiit sisamat imigassartorsinnaaneq innersuussutigaa.
Sininneq
Puigortunngornermi ullup unnuallu ingerlanerat akornuserneqarsinnaammat, ulluunasoralugu unnuakkut makittoqarsinnaavoq. Sininnissaq ajornartorsiutigigukku, sinnarliortunut siunnersuutit uku malissinnaavatit:
- Ullup ingerlanerani itisuumik sineqqunak, ullukkut sivikitsuinnarmik sinittarit.
- Unnukkut kaffisorpallaarnallu tiitorpallaarnallu sukkulinnik imeruersarpallaaqinak.
- Innalerninni aalajangersimasunik ileqqoqarit unnuillu tamaasa piffissaq aalajangersimasoq innartarit.
Qanigisatut paaqqinninnermilu sulisutut pingaaruteqarpoq, puigortunngortoq unnuakkut iterluni paatsiveerusimaarpat, misigissuseqarluni naapinnissaa. Taamaaliorneq eqqissisaataasinnaavoq aamma sinileqqinnissaanut iluaqutaasinnaalluni.
Eqqumaffigissallugu pingaaruteqarpoq puigortunngortoq ullup ingerlanerani sammisaqarluartinnissaa, unnukkut sinilersinnaanerat ajornannginnerussammat.